Włodzimierz Józef Krzyżosiak był wybitnym przedstawicielem polskiej nauki, który urodził się 28 stycznia 1949 roku w Rawiczu. Zmarł 21 grudnia 2017 roku w Poznaniu. Jego wkład w dziedzinie biologii molekularnej był niezwykle istotny.
Jako profesor nauk biologicznych, Krzyżosiak przez wiele lat związany był z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, gdzie prowadził badania oraz kształcił nowe pokolenia naukowców. Jego osiągnięcia w tej dziedzinie miały znaczący wpływ na rozwój wiedzy o procesach i mechanizmach biologicznych.
Życiorys
„Stn Teofila i Łucji. Włodzimierz Krzyżosiak ukończył I Liceum Ogólnokształcące w Rawiczu w 1966 roku. Następnie podjął studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu w latach 1966–1971. Po zakończeniu studiów, w 1975 roku, uzyskał stopień doktora w Instytucie Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie odbył studia doktoranckie pod kierunkiem profesora Wiesława Antkowiaka. W 1984 roku otrzymał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie chemii bioorganicznej, a tytuł profesora nauk biologicznych został mu nadany w 1993 roku.
Kariera zawodowa Krzyżosiaka była związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz z Instytutem Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk. W tym ostatnim dotarł do stanowiska profesora zwyczajnego i kierował Pracownią Genetyki Nowotworów, która później została przekształcona w Zakład Biomedycyny Molekularnej.
W obszarze swojej działalności naukowej Krzyżosiak początkowo badał kwasy nukleinowe, a następnie skupił się na genetycznych aspektach chorób u ludzi, zwracając uwagę na genetyczną predyspozycję do rozwijania niektórych nowotworów. Jego przełomowe odkrycie polegało na identyfikacji nowych mutacji w genach BRCA1 i BRCA2, które są związane z rakiem sutka i jajnika, co miało istotny wpływ na populację polską. Dodatkowo odkrył nowe struktury RNA, które są rezultatem krótkich, powtarzających się sekwencji i wykazał ich rolę w patogenezie niektórych dziedzicznych chorób neurologicznych.
Badania Krzyżosiaka koncentrowały się również na sekwencjach powtarzających się w genomie oraz transkryptomie człowieka. Jako redaktor książki „Genom człowieka. Największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej”, współtworzonej z grupą studentów, zasłużył na uznanie w początkach epoki genomowej.
W 2004 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Jego działalność naukowa obejmowała także członkostwo w wielu organizacjach naukowych, takich jak Polskie Towarzystwo Biochemiczne, Polskie Towarzystwo Genetyki Człowieka, American Society for Biochemistry and Molecular Biology, American Association for the Advancement of Science oraz European Union for RNA Interference Technology.
Odznaczenia i wyróżnienia
Włodzimierz Krzyżosiak to wybitna postać, która zdobyła liczne odznaczenia i wyróżnienia w uznaniu za swoje osiągnięcia.
Wśród jego znaczących odznaczeń znajdują się:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2000 roku,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 2013 roku.
W roku 2007 wyróżniony został także prestiżową Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych. Nagroda ta została mu przyznana za przełomowe odkrycie dotyczące mechanizmu selektywnego wyciszania informacji genetycznej, co ma istotne znaczenie w kontekście rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
Przypisy
- M.M. Olejniczak M.M., A.A. Fiszer A.A., Na pograniczu chemii i biologii – sztuka wyboru według Profesora Krzyżosiaka. Wspomnienie o Profesorze Włodzimierzu Krzyżosiaku (1949–2017), „Nauka” (1), 2018, s. 161 [dostęp 09.04.2019 r.]
- a b Włodzimierz Krzyżosiak [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 13.04.2021 r.]
- Laureaci Nagrody FNP [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 10.04.2019 r.]
- Zakład Biomedycyny Molekularnej [online], ICHB PAN [dostęp 22.12.2017 r.]
- M.M. Wesołek M.M., Profesor Włodzimierz Krzyżosiak nie żyje [online], wyborcza.pl, 23.12.2017 r. [dostęp 23.12.2017 r.]
- Poznań: Zmarł wybitny naukowiec profesor Włodzimierz Krzyżosiak. Miał 68 lat [online], gloswielkopolski.pl, 22.12.2017 r. [dostęp 23.12.2017 r.]
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12.09.2013 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 315)
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31.08.2000 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2000 r. nr 33, poz. 682)
- Włodzimierz Krzyżosiak, Polska Akademia Nauk [zarchiwizowane 02.04.2015 r.]
- W.W. Krzyżosiak W.W. (red.), Genom człowieka: największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
- A.A. Jasińska A.A. i inni, Structures of trinucleotide repeats in human transcripts and their functional implications, „Nucleic Acids Research”, 31 (19), 2003, s. 5463–5468.
- E.E. Grzybowska E.E. i inni, High frequency of recurrent mutations in BRCA1 and BRCA2 genes in Polish families with breast and ovarian cancer, „Human Mutation”, 16 (6), 2000, s. 482–490.
- K.K. Sobczak K.K. i inni, Novel BRCA1 mutations and more frequent intron-20 alteration found among 236 women from Western Poland, „Oncogene”, 15 (15), 1997, s. 1773–1779.
- Znani absolwenci, 1lorawicz.pl [zarchiwizowane 13.04.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Walerian Sobisiak | Arthur Ruppin | Wojciech Okrasiński | Oskar Anweiler | Marcus Brann | August WagenerOceń: Włodzimierz Krzyżosiak