Otto Gehlig to postać, która zapisała się w historii architektury Łodzi. Urodził się 21 grudnia 1849 roku w Rawiczu, a swoje życie zakończył 27 maja 1917 roku w Łodzi.
Jako architekt, Gehlig nie posiadał formalnego wykształcenia, co czyni go interesującym przypadkiem wśród przedstawicieli tego zawodu. Jego działalność koncentrowała się na terenie Łodzi, gdzie zrealizował wiele projektów, które wpłynęły na jej architektoniczny krajobraz.
Życiorys
Otto Gehlig, po ukończeniu szkoły realnej w rodzinnym Rawiczu, rozpoczął swoją karierę zawodową we Wrocławiu. W 1877 roku, na wezwanie fabrykanta Juliusza Heinzla, przeniósł się do Łodzi, gdzie w 1882 roku poślubił jego córkę Paulinę.
Na początku swej drogi zawodowej pracował jako majster ciesielski oraz murarski. Wkrótce po przybyciu do Łodzi, zbudował własny dom z przyległym tartakiem oraz stolarnią, który mieścił się przy ul. Przejazd 15/17 (obecnie J. Tuwima). Nie posiadał formalnego wykształcenia, a także nie był obywatelem rosyjskim. Brał aktywny udział w Wystawie Przemysłowej w łódzkim Helenowie w 1895 roku, prezentując swoje dotychczasowe realizacje.
W miarę upływu lat, jego firma budowlana zaczęła zyskiwać na znaczeniu, stając się jedną z wiodących na łódzkim rynku budowlanym przed wybuchem I wojny światowej. Jego bliskie powiązania rodzinne z Heinzlem sprawiły, że Gehlig był odpowiedzialny za realizację jego wizji budowlanych.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, Gehlig zatrudnił architekta Piotra Brukalskiego, który posiadał niezbędne uprawnienia i mógł podpisywać projekty opracowane w ramach jego przedsiębiorstwa. W 1898 roku firma zdobyła I nagrodę w prestiżowym konkursie na projekt gmachu Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossija” w Warszawie, który został zrealizowany w latach 1898–1900 przez Władysława Marconiego.
Jednakże, w 1904 roku, przedsiębiorstwo Gehliga padło ofiarą tragicznego pożaru, który zniszczył jego zabudowania, a w trakcie akcji gaśniczej zginęło ośmiu strażaków. Wkrótce po tym incydencie, około roku 1910, firma zaprzestała działalności.
Wybrane realizacje
Otto Gehlig był znanym architektem, którego dzieła odcisnęły trwały ślad w Łodzi. W latach 1879–1880 zaprojektował dom dla robotników zakładów Heinzla, który znajduje się przy ul. Przejazd, obecnie ul. J. Tuwima 23/25. Wkrótce potem, około 1880 roku, jego talent zaowocował powstaniem pałacu Juliusza Heinzla przy ul. Piotrkowskiej 104.
W 1882 roku Gehlig zrealizował projekt budynku teatru „Thalia”, który po tragicznym pożarze w 1921 roku został przekształcony w kino, obecnie znane jako kino „Bałtyk”. Kolejnym ważnym dziełem architekta był jego własny dom przy ul. Przejazd (aktualnie J. Tuwima 17), wzniesiony w 1883 roku.
Gehlig zaprojektował także pałac Juliusza Heinzla na Julianowie pomiędzy 1885 a 1890 rokiem, niestety obiekt nie przetrwał, zniszczony podczas II wojny światowej. W 1886 roku stworzył dwie istotne realizacje: Salę Koncertową Ignacego Vogla, określaną jako Konzerthaus (późniejsza filharmonia, która została zburzona w 1999), oraz grobowiec małżonków Moenke, położony na Starym Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Ogrodowej, zbudowany na wzór miniatury greckiej świątyni.
W latach 1889–1891 Gehlig zrealizował gruntowną przebudowę kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. św. Trójcy, który obecnie jest znany jako kościół katolicki Zesłania Ducha Św. przy pl. Wolności. Inny projekt powstał w 1891 roku – willa Juliusz Kunitzera, znajdująca się przy ul. Spacerowej 8 (aktualnie al. T. Kościuszki, róg św. Benedykta), która została rozebrana w 1910 roku.
W latach 1894–1896 Gehlig zaprojektował przytułek dla starców i kalek Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności przy ul. Dzielnej (obecnie ul. Narutowicza), gdzie teraz mieści się Collegium Anatomicum Uniwersytetu Medycznego. Ostatnią jego znaczącą realizacją była budowa grobowca-mauzoleum Heinzlów na Starym Cmentarzu Rzymsko-Katolickim na ul. Ogrodowej, zaprojektowanego według planów Franza Schwechtena w latach 1899–1904.
Otto Gehlig sam mieszkał w skromnym, parterowym domu o formie nawiązującej do manieryzmu, usytuowanym przy ul. J. Tuwima. Niestety, od początku lat 90. XX wieku budynek ten zaczął popadać w coraz większą ruinę, mimo iż został objęty ścisłą ochroną konserwatorską jako rzadki w Łodzi przykład neo-manieryzmu. W 2014 roku, zgodnie z umową z wspólnotą mieszkaniową, w której miał udziały, budynek został przejęty przez miasto z zamiarem przeprowadzenia gruntownej rewitalizacji.
Przypisy
- Pierzchała Wiesław, Umowa u notariusza zielonym światłem dla remontu cennej willi Ottona Gehliga; [w:] „Kocham Łodź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”), 29.12.2014 r., nr 298, s. 6.
Oceń: Otto Gehlig